Λοχαγός Μανουσάκης

O λοχαγός Μανουσάκης, έπεσε στη μάχη της Δεσκάτης, στην οποία η πόλη απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό τον Οκτώβριο του 1912, στις παραμονές του Α’ Βαλκανικού Πολέμου.  Μέχρι τότε, το σύνορο της ελεύθερης Ελλάδας βρισκόταν στο όρος Οξυά. Ο λοχαγός Μανουσάκης έπεσε μαχόμενος στο ύψωμα Τρέτιμος στις 7 Οκτωβρίου 1912.

Σήμερα η προτομή του λοχαγού Μανουσάκη βρίσκεται στην κεντρική πλατεία δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου στη Δεσκάτη,

Λοχαγός Μανουσάκης

Ανδρομάνα

Το έθιμο της Ανδρομάνας στη Δεσκάτη Γρεβενών

Η «Ανδρομάνα» είναι ένα σπάνιο έθιμο με το οποίο οι κάτοικοι της Δεσκάτης Γρεβενών αποχαιρετούν ανήμερα της Ζωοδόχου Πηγής το Πάσχα.

Το έθιμο αυτό που αποτελείται από ιδιόρρυθμα παραδοσιακά τραγούδια και χορούς της Πασχαλιάς, συναντάται μόνο στη περιοχή αυτή και αναβιώνει εδώ και αρκετές δεκαετίες πάντα αυτή την ημέρα, την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα.

Η «Ανδρομάνα» ξεκίνησε την εποχή της Τουρκοκρατίας, όπου ήταν ο καλύτερος τρόπος, με τον οποίο οι Δεσκατιώτες περνούσαν τα μηνύματα της λευτεριάς και της επανάστασης με τις αλληγορικές έννοιες των τραγουδιών και μάλιστα με την παρουσία των Τούρκων.

Το έθιμο ξεκινά με τον «τρανό» χορό, ο οποίος στήνεται στην κεντρική πλατεία της Δεσκάτης και αποτελείται από ομάδες χορευτών των είκοσι ατόμων, που χορεύουν σε κύκλους, με αργό ρυθμό, τραγούδια της περιοχής τα οποία τραγουδιόνται μόνο σήμερα.

Μερικά από τα τραγούδια αυτά αναφέρονται στα χρόνια της σκλαβιάς από τους Τούρκους, όπως το τραγούδι «Τα λειβάδια», τα οποία δεν είναι άλλα από την Ευρώπη και τις «μεγάλες δυνάμεις», από τις οποίες η «Μούλα», η Ελλάδα, περιμένει τη βοήθειά της για να απελευθερωθεί από τον «κατή», την Τουρκία, όπως και οι άλλες «Μούλες», οι χώρες που ήδη είχαν απελευθερωθεί.  

 

      Κάτω στα λειβάδια και ως τα λειβαδίτσια

      βόσκουν μούλις, βόσκουν κι αριοβόσκουν

      κι μια μούλα στέκει, στέκει κι δε βόσκει

      κι δεν αριοβόσκει κι άλλις την ρωτούσαν:

     «Τι έχεις μούλα μ’ τι έχεις, τι έχεις κι δε βόσκς

      τι έχεις κι δε βόσκεις και δεν αριοβόσκ’ς;»

     Τι να’χω η μαύρη μ’ ναχω, πήραν τουν καλό μ’

      πήραν τουν καλό μου παν’ να τουν κριμάσ’ν

      παν να τουν κριμάσουν στου κατή τις πόρτις

      στου κατή τις πόρτις κι τα παραθύρια.

 

Στο τέλος του εθίμου χορεύεται η «Ανδρομάνα», ένας χορός που αποτελείται από άνδρες που σχηματίζουν τρία πατώματα, έξι στο πρώτο, πέντε στο δεύτερο-πάνω στις πλάτες των πρώτων και άλλοι τρεις στην κορυφή.

Η ανθρώπινη πυραμίδα που σχηματίζεται, δίνει την ευκαιρία στο χορό να αλλάξει και τους ρυθμούς των τραγουδιών, που από αργούς και λυπητερούς μετατρέπονται σε γρήγορους και εύθυμους. Είναι μάλιστα και η στιγμή που τραγουδιέται το «ώρα καλή σου Πασχαλιά και τώρα και του χρόνου …», το τραγούδι με το οποίο γίνεται το «κατευόδιο της Πασχαλιάς».

Η «Ανδρομάνα», σύμφωνα με την παράδοση συμβολίζει την Παναγία, που παρότι αυτές τις ημέρες σωριάστηκε από τον πόνο, διατήρησε μέσα της την ανδρεία, ενώ κατά μια άλλη εκδοχή συμβολίζει επίσης και την Άνοιξη που ξαναγεννιόνται όλα, όπως ανέμεναν το ίδιο οι σκλαβωμένοι Έλληνες να ξαναγίνει με την Ελλάδα.

Μοναστήρι Μεταμορφώσεως του Σωτήρος

Το Μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Δασοχώρι Δεσκάτης) βρίσκεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από το Δασοχώρι και 7 χιλιομέτρων από την κωμόπολη της Δεσκάτης. Κτίστηκε επί Τουρκοκρατίας (πριν από το 1797). Ήταν σε ακμή με σημαντικό αριθμό καλογέρων μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Λειτούργησε και ως «κρυφό σχολείο» τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Στη Μονή εγκαταστάθηκε το αρχηγείο των Εγγλέζων τη δεκαετία του ’40.

Η κοινωνική προσφορά του μοναστηριού ήταν μεγάλη. Σήμερα, μετά την αναστήλωση (1998-2004), μπορείτε να δείτε το παλιό καθολικό, αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα.

Ακόμη ο επισκέπτης μπορεί να δει το παλιό κτίριο με το αρχονταρίκι και την κουζίνα και το παρεκκλήσι (που τιμάται στο όνομα « Άξιον Εστί»), τους κοιτώνες για μοναχές, την αίθουσα σύναξης και τους υπόγειους χώρους.

Σήμερα ζει στο μοναστήρι η μοναχή Μαριάμ.

Το Μοναστήρι Μεταμορφώσεως του Σωτήρος λειτουργεί από τις 8.00 πμ. ως τις 8.00 μμ. για τους προσκυνητές. Εκκλησιαστικά ανήκει στην Ι. Μητρόπολη Ελασσώνος. Γιορτάζει κάθε χρόνο στις 5 και 6 Αυγούστου.

Μετάβαση στον χάρτη

Καταφύγιο στη Βουνάσα

Το καταφύγιο του ορειβατικού συλλόγου στη Βουνάσα (1415 μ.) δίπλα στον Πρίονο (1615 μ.), χωρητικότητας 50 ατόμων, αποτελεί πόλο έλξης για διαμονή, σε ορειβάτες- πεζοπόρους και μη, όλες τις εποχές. Από αυτό μπορεί κανείς να δει τις ομορφιές της Ξηρολίμνης, της κορυφής Πρίονος στα 1616 μ., την Κοζάνη, τον κάμπο του Ν. Γρεβενών, τη λίμνη Πολυφύτου και τη Λίμνη του φράγματος του Αγ. Ιλαρίωνα, που κατασκευάζει η Δ.Ε.Η.

Το Καταφύγιο έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει γύρω στους 70 ορειβάτες – πεζοπόρους και αποτελεί τη βάση για οποιαδήποτε ορειβατική και αναρριχητική προσπάθεια. Η κατασκευή του υπήρξε μία από τις βασικές επιδιώξεις και προσπάθειες του Φυσιολατρικού – Ορειβατικού Χιονοδρομικού Συλλόγου Δεσκάτης (Φ.Ο.Χ.ΣΥ.Δ.), απώτερος σκοπός του οποίου είναι ο σεβασμός και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και η διάσωση της χλωρίδας και πανίδας της Βουνάσας. Το Καταφύγιο λειτουργεί κατόπιν συνεννόησης με το Σύλλογο.

Το μικρό χιονοδρομικό κέντρο κάτω από τον Πρίονο μπορεί να «μυήσει» μικρούς και μεγάλους στην ομορφιά της χιονοδρομίας και του ski. Τα βράχια του Πρίονου μπορούν να ικανοποιήσουν κάθε κατηγορίας αναρριχητές. Η πλούσια πανίδα και χλωρίδας της Βουνάσας δίνει την ευκαιρία στον περιηγητή να μαζέψει βότανα, να γνωρίσει και να αγαπήσει το «τσάι του βουνού», το αγαπημένο βότανο των Δεσκατιωτών. Ο Αλιάκμονας δίνει τη δυνατότητα να συμμετάσχει ο καθένας σε δραστηριότητες ιδιαίτερων σπορ: canoe-kayak, rafting κλπ.

Η Ομάδα Διάσωσης του Φ.Ο.Χ.ΣΥ.Δ. είναι πάντα διαθέσιμη και σε ετοιμότητα για κάθε ενδεχόμενο. Από το καταφύγιο περνά και το Ε4 (Διεθνές ορειβατικό μονοπάτι), καθώς  και σημαντικά σηματοδοτημένα μονοπάτια. Υπάρχουν ακόμη δύο σηματοδοτούμενα Ορειβατικά Μονοπάτια, που οδηγούν στο καταφύγιο. Το ένα ξεκινά από τη Δεσκάτη (ξωκλήσι Αγ. Γεωργίου) και το άλλο από το μοναστήρι της Αγ. Ευαγγελίστριας.

Η πηγή Κρυονέρι τροφοδοτεί με νερό το διπλανό χωριό Παρασκευή. Πίσω από το βουνό της Δεσκάτης, τον Τρέτιμο, ρέει εντυπωσιακά ο Αλιάκμονας. Η περιοχή των Καμβουνίων μεταξύ της Μονής του Ευαγγελισμού και του Ορειβατικού Καταφύγιου έχει προταθεί από ειδικούς μελετητές ως Εθνικός Δρυμός, καθώς εκεί διαβιούν πολλά ζώα (μεταξύ των οποίων και ζαρκάδια) και πουλιά. Εξαιρετική θέα μπορεί κανείς να απολαύσει από τις τοποθεσίες του ναού του Αγ. Αχιλλείου στο όρος Τρέτιμος, από το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, από την κορυφή Πρίονος (1616 μ.) στα Καμβούνια και από το Καταφύγιο (1414 μ.).

Ο δήμος της Δεσκάτης έχει μεριμνήσει για την δημιουργία πίστας εκμάθησης σκι στη θέση «Λάκα Τσόλικα» της Βουνάσας, η οποία λειτούργησε πολύ πρόσφατα. Στην πίστα αυτή που βρίσκεται σε μια υπέροχη τοποθεσία, μικροί και μεγάλοι μπορούν να εκπαιδεύονται αλλά και να απολαμβάνουν το σκι. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να απευθυνθείτε στο τηλ. του Δήμου Δεσκάτης: 24620-31203.

Το Καταφύγιο είναι ανοιχτό (και διανυκτερεύον) στους επισκέπτες τα Σαββατοκύριακα και σε εορταστικές περιόδους κάθε μέρα. Μπορείτε να πάτε για διανυκτέρευση ή για απλή επίσκεψη να θαυμάσετε τη μοναδική φυσική ομορφιά της περιοχής και να περπατήσετε στα δύο μεγάλα σημαδεμένα (από τον Φ.Ο.Χ.ΣΥ.Δ) μονοπάτια που υπάρχουν στο ελατόδασος. Βέβαια οι ενδιαφερόμενοι μπορούν κατόπιν συννενοήσεως με τον υπεύθυνο λειτουργίας να μείνουν στο καταφύγιο και οποιαδήποτε άλλη μέρα επιθυμούν. Προσφέρεται φαγητό ημέρας μαγειρεμένο παραδοσιακά καθώς και ροφήματα. Το καταφύγιο είναι οργανωμένο:

  • Περιοχή: Βουνάσσια 1424 μ. (Κορυφή Πρίονος 1616 μ.)
  • Τηλέφωνο:  –
  • Ηλεκτρικό: Ναι
  • Χωρητικότητα: 50 άτομα
  • Θέρμανση: Κεντρική θέρμανση, Ξυλόσομπες, 2 τζάκια
  • Κουζίνα: Οργανωμένη
  • Τουαλέτες: Εσωτερικές και εξωτερικές

Ενδεικτικές Χιλιομετρικές Αποστάσεις:

  • Δεσκάτη – Γρεβενά: 60 χλμ.
  • Αθήνα – Γρεβενά: 422 χλμ.
  • Θεσσαλονίκη – Γρεβενά: 192 χλμ.
  • Κοζάνη – Γρεβενά: 56 χλμ.
  • Σέρρες – Γρεβενά: 278 χλμ.
  • Ιωάννινα – Γρεβενά: 190 χλμ.
  • Βόλος – Γρεβενά: 214 χλμ.
  • Άργος – Γρεβενά: 584 χλμ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Φυσιολατρικός Ορειβατικός Χιονοδρομικός Σύλλλογος Δεσκάτης (Φ.Ο.Χ.ΣΥ.Δ )
Διεύθυνση: Δεσκάτη Γρεβενών Τ.Κ. 51200
Τηλέφωνα: 24620-31597, 24620-32780

Μετάβαση στον χάρτη